17.11.16

Mientras por competir
























Tachtig jaren lang bestreden Spanje en de opkomende Nederlanden elkaar. Juist in die tijd beleefden beide landen hun Gouden Eeuw. In Spanje zien we in de schilderkunst El Greco en Velazquez; in het proza natuurlijk vooral Cervantes. In de poëzie zijn in de zeventiende eeuw de twee grootste figuren de rivalen Quevedo en Gongora. Zij vertegenwoordigen twee stromingen in de Spaanse barokpoëzie: Quevedo het conceptismo, dat gekenmerkt wordt door vaart, directheid, een eenvoudige uitdrukkingsvorm, scherpe metaforen en woordspel, waardoor meerdere betekenissen helder, subtiel en nauwkeurig kunnen worden overgebracht; aan de andere kant Gongora het culteranismo, dat juist gekenmerkt wordt door nadrukkelijkheid, ingewikkelde zinsbouw, meervoudige en complexe metaforen - stijlkenmerken die meestal samengaan met een conventionele inhoud.
Als ik op de Nederlandse vertalingen afga, dan lijkt het erop dat Quevedo hier het meest gewaardeerd wordt. Reden te meer om nu een gedicht van Gongora (Luis de Góngora y Argote) te plaatsen. Het gaat om een titelloos sonnet dat inderdaad een conventioneel thema behandelt: een aansporing aan een jonge vrouw om van haar aantrekkelijkheden te genieten zolang het kan. Gongora maakt er het grimmigste pluk-de-daggedicht van dat ik ken.
De Spaanse tekst wordt gevolgd door de Nederlandse vertaling van Erik Coenen; voor de aardigheid geef ik daarna de Italiaanse vertaling van Giuseppe Ungaretti.
-
Mientras por competir con tu cabello
oro bruñido al sol relumbra en vano,
mientras con menosprecio en medio el llano
mira tu blanca frente el lilio bello,
entras a cada labio, por cogello,
siguen más ojos que al clavel temprano,
y mientras triunfa con desdén lozano
del luciente cristal tu gentil cuello,
goza cuello, cabello, labio y frente,
antes que lo que fue en tu edad dorada
oro, lilio, clavel, cristal luciente,
no sólo en plata o víola troncada
se vuelva, mas tú y ello juntamente
en tierra, en humo, en polvo, en sombra, en nada.
-
Zolang in mededinging met uw haren
zelfs blinkend goud zich tevergeefs vermoeit,
zolang de lelie die in dalen bloeit
uw blanke voorhoofd niet kan evenaren,
zolang de blik blijft hangen aan uw lippen
en neerkijkt op de prille anjelier,
slang in jeugd en helderheid en zwier
vloeibaar kristal niet aan uw hals kan tippen,
geniet van haren, voorhoofd, mond en hals,
eer niet alleen wat nu de aanblik biedt
van lelie, anjelier, goud en kristal,
tot zilver en gebroken paars verschiet,
maar met dit alles u verkwijnen zal
tot as, tot rook, tot stof, tot schim, tot niets.
-
Finché dei tuoi capelli emulo vano,
Vada splendendo oro brunito al Sole,
Finché negletto la tua fronte bianca
In mezzo al piano ammiri il giglio bello,
Finché per coglierlo gli sguardi inseguano
Più il labbro tuo che il primulo garofano,
Finché più dell’avorio, in allegria
Sdegnosa luca il tuo gentile collo,
La bocca, e chioma e collo e fronte godi,
Prima che quanto fu in età dorata,
Oro, garofano, cristallo e giglio
Non in troncata viola solo o argento,
Ma si volga, con essi tu confusa,
In terra, fumo, polvere, ombra, niente.
-

Geen opmerkingen: